Νικόπολις - Γαράσαρη - Sebinkarahisar - Susehri.

Σας κάνουν ..κλικ; Καλώς ήρθατε!

Τρίτη 25 Μαρτίου 2014

Πόντιοι αγωνιστές με τον Υψηλάντη στη Μολδαβία


Είναι γνωστό ότι η αρχή της επανάστασης του 1821, έγινε με την είσοδο του Αλέξανδρου Υψηλάντη στη Μολδαβία. Οι άντρες που είχε μαζί του και οι χιλιάδες άλλοι που συγκεντρώθηκαν για να πολεμήσουν κατά των Οθωμανών, ήταν κυρίως ελληνικής καταγωγής, αλλά υπήρχαν και πάρα πολλοί από τις υπόλοιπες εθνότητες των Βαλκανίων (Μολδαβοί, Σέρβοι, Βούλγαροι κλπ).

Η κρίσιμη μάχη δόθηκε στο Δραγατσάνι στις 7 Ιουνίου 1821 και εκεί ο Υψηλάντης, χωρίς να έχει μαζί του το σύνολο των στρατευμάτων του, ηττήθηκε. Χιλιάδες αγωνιστές σκοτώθηκαν και όσοι σώθηκαν προσπάθησαν να αντισταθούν σε άλλες περιοχές της Μολδοβλαχίας ή να βρουν σωτηρία στα νότια και στα βόρεια, στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Περίπου χίλιοι από αυτούς που πέρασαν τον ποταμό Προύθο, συγκεντρώθηκαν από τους Ρώσους στην κωμόπολη Οργκίεβ και καταγράφηκαν.


Αυτός ο φάκελος με το σύνολο των καταγραφών και με στοιχεία καταχώρησης «Κισσινέβ, 14 Ιουλίου, αριθμός 3465» από τη «Γραμματεία του Κυβερνήτου Νοβορωσσίισκυ και Βεσσαραβίας», έχει σωθεί και βρίσκεται στο Κρατικό Αρχείο της Οδησσού. Αναλυτική μελέτη και δημοσίευση των περιεχομένων έκανε ο Βούλγαρος ακαδημαϊκός Νικολάϊ Τοντόροφ.

Χάρη σ` αυτόν μπορέσαμε να εντοπίσουμε επτά αγωνιστές από τον Πόντο. Οι έξι δηλώνουν ως πατρίδα την Τραπεζούντα και ένας την Αργυρούπολη, χωρίς περαιτέρω πληροφορίες για τον ακριβή τόπο (αν ήταν μέσα από τις πόλεις ή από χωριά της περιφέρειας). Σίγουρα υπάρχουν κι άλλοι, οι οποίοι όμως δε δίνουν σαφή στοιχεία καταγωγής και πολύ περισσότεροι ήταν αυτοί που σκοτώθηκαν, ιδιαίτερα μέλη του Ιερού Λόχου που κατάγονταν οι περισσότεροι από τις παρευξείνιες περιοχές της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.

Έστω κι αυτοί οι επτά πάντως, αποτελούν πολύτιμη ψηφίδα στην ιστορία και τους αγώνες του ποντιακού ελληνισμού. Παρουσιάζουμε τις καταγραφές των συγκεκριμένων, όπως ακριβώς σώζονται στο Κρατικό Αρχείο της Οδησσού:

341 – Δημήτριος Τραπουζανλής (ДИМИТРИЙ ТРАПУЗАНЛИ)
   Έλληνας, τουρκικής υπηκοότητας, από την Τραπεζούντα της Μικράς Ασίας. Πριν πέντε χρόνια πήγε στη Μολδαβία όπου ασχολήθηκε με το εμπόριο. Φέτος το Μάρτιο προσχώρησε στους Φιλικούς. Μόνιμο τόπο διαμονής έχει την ιδιαίτερη πατρίδα του. Στη Ρωσία δεν ήταν άλλα φορά.

456 – Θεόδωρος Αναστασίου (ФЕДОР АНАСТАСИЙ)
   Έλληνας, τουρκικής υπηκοότητας, από την Τραπεζούντα. Πριν τέσσερα χρόνια ήρθε στην Κριμαία και σε συνέχεια, φέτος τον Απρίλιο, με διαβατήριο που έβγαλε στη Θεοδοσία, ταξίδεψε στη Βεσσαραβία. Τον περασμένο Ιούνιο πέρασε κρυφά, μαζί με τους συντρόφους του, στη Μολδαβία από ένα σημείο πιο κάτω από το Σκουλένι. Μόνιμο τόπο διαμονής έχει την ιδιαίτερη πατρίδα του.

498 – Στέφανος Κωνσταντίνου (СТЕФАН КОНСТАНТИН)
   Έλληνας, τουρκικής υπηκοότητας, από την Τραπεζούντα. Φέτος την άνοιξη πήγε κρυφά στη Μολδαβία μαζί με τους συντρόφους του, περνώντας από ένα σημείο που βρίσκεται πιο κάτω από το Σκουλένι.

499 – Γιάννης Δημητρίου (ИАНИ ДИМИТРИУ)
   Έλληνας, τουρκικής υπηκοότητας, από την Τραπεζούντα. Από τη Θεοδοσία πέρασε στη Μολδαβία χωρίς διαβατήριο, μαζί με τον Κωνσταντίνου. Μόνιμο τόπο διαμονής έχει τη γενέτειρά του.

501 – Νικόλαος Σοφιανόπουλος (НИКОЛА СОФЙАНОПУЛО)
   Έλληνας, τουρκικής υπηκοότητας, από την Τραπεζούντα. Έξι χρόνια εργάστηκε ως χτίστης. Φέτος την άνοιξη πέρασε στη Βεσσαραβία με διαβατήριο του Νομάρχη Ταυρίδος κι από εκεί πέρασε κρυφά στη Μολδαβία, από ένα σημείο που βρίσκεται πιο κάτω από το Σκουλένι. Μόνιμο τόπο διαμονής έχει την ιδιαίτερη πατρίδα του.

502 – Παναγιώτης Σάββας (ПАНАЙОТИ САВА)
   Έλληνας, τουρκικής υπηκοότητας, από την Τραπεζούντα. Στην Ευπατορία εργάστηκε έξι χρόνια ως χτίστης. Σε συνέχεια ήρθε στη Βεσσαραβία και από εδώ πέρασε στη Μολδαβία μαζί με το Σοφιανόπουλο. Ο πατέρας του ζει στην Ευπατορία. Με εγγύηση.

503 – Πολυχρόνης Χρήστου (ПОЛИХРОНИ ХРИСТО)
   Έλληνας, τουρκικής υπηκοότητας, από την πολίχνη Κεμίσχανα. Ένα χρόνο ήταν στην Ευπατορία όπου εργάστηκε ως χτίστης. Στη Μολδαβία πέρασε πιο κάτω από το Σκουλένι, μαζί με το Σοφιανόπουλο.

3 σχόλια:

  1. Για τον οθωμανοκρατούμενο μικρασιατικό Πόντο, ο Γεώργιος Κανδηλάπτης αναφέρει ότι «Εν Τραπεζούντι κοινωνοί αυτής εγένοντο οι διδάσκαλοι Ηλ. Κανδήλης και Σάββας Τριανταφυλλίδης…» (Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτη, Ποντιακά ιστορικά ανάλεκτα, Αλεξανδρούπολη, 1925, σελ. 14.) Ο

    ίδιος αναφέρεται στη μύηση του μητροπολίτη Χαλδίας Σιλβέστρου του Β’ και σε άλλα ενδιαφέροντα γεγονότα.
    Γράφει : «…εμυήθη εις την Φιλικήν Εταιρίας κατηχηθείς υπό του εν Τραπεζούντι σχολάρχου, φίλου 0005__και συμμαθητού του Σάββα Τριανταφυλλίδου… και ότι βραδύτερον διεπιστώθη τούτο εξ επιστολής του εν Κωνσταντινουπόλει αντιπροσώπου του Πρωτοσύγγελου Ιωακείμ, και έδωκεν, ενώπιον δύο απεσταλμένων της Φιλ. Εταιρείας, ελθόντων εις την Αργυρούπολιν υπό το ένδυμα δερβίσσηδων, τον επί τούτω όρκον. Οι ως άνω απεσταλμένοι, περιελθόντες πολλάς ελληνικάς εν Πόντω κοινότητας, πολλούς κατήχησαν και συνδρομάς εισέπραξαν δια τον αγώνα. Τότε έγραψα ότι κατηχήθηκαν και πλείστοι πρόκριτοι και προύχοντες της Αργυρουπόλεως και της επαρχίας Χαλδίας και συνηθροίσθη το σπουδαίον δια την εποχήν εκείνην ποσόν των 12.000 γροσίων, όπερ και απεστάλη μέσον Πατριαρχείων εις την αγωνιζομένην Ελλάδα.» (Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτη, Οι Πόντιοι κατά τους αγώνας της επαναστάσεως», Ποντιακή Εστία, τεύχ. 13, 1962, σελ. 6623-6626.)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Συνολικά καταγράφηκαν 17 επιζώντες από τον Πόντο
    ----------------------------------------------------------------------------------------

    Ο Οδυσσέας Λαμψίδης κατάφερε να εντοπίσει 17 Πόντιους αγωνιστές και να δημοσιεύσει με πλήρη τεκμηρίωση τα ονόματά τους. Ο εντοπισμός τους έγινε από τον τοπωνυμικό χαρακτηρισμό τους, όπως για παράδειγμα, Τραπεζανλής, Τραπεζούντιος, Μαυροθαλασσίτης, Σιναπλής, Κιουμουσχανελής. (Οδ. Λαμψίδου, «Έλληνες Πόντιοι εις την εθνεγερσίαν του 1821″, Αρχείον Πόντου, τόμ. 33, Αθήνα, 1975-1976, σελ. 9-10).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αγαπητέ Βλάση, η καταγραφή του Λαμψίδη είναι πολύ σημαντική, αλλά αφορά αγωνιστές στα μεταγενεστέρα έτη της επαναστάσεως. Μακάρι να είχαμε κι άλλες επίσημες πηγές για να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα. Αυτά τα ονόματα που παραθέτω εγώ αφορούν σε αγωνιστές εκ Πόντου που συμμετείχαν στην αρχική προσπάθεια του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Είναι δε καταγεγραμμένα στον επίσημο ρωσικό κατάλογο των συλληφθέντων μετά την αποτυχία του εγχειρήματος. Εκεί έγκειται, κατ` εμέ, και η σημασία του ντοκουμέντου, γιατί είναι γνωστή η σχολαστικότητα των στρατιωτικών και γενικά διοικητικών αρχών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
      Όσον αφορά το αφήγημα του Γεωργίου Κανδηλάπτη, ο ίδιος ο Οδυσσέας Λαμψίδης εκφράζει τις αμφιβολίες του για τη βασιμότητα των στοιχείων που μεταφέρει. Θεωρώ πως έχει δίκιο, αρκεί να σκεφτούμε πως εκείνη την περίοδο να κυκλοφορούν "πράκτορες" της Φιλικής Εταιρείας στον Πόντο μεταμφιεσμένοι σε δερβίσηδες, να έχουν υπογεγραμμένα ενοχοποιητικά έγγραφα μαζί τους και μάλιστα από τον ίδιο το Γρηγόριο Ε` (!!!) και να κουβαλούν χιλιάδες γρόσια πάνω τους στα βουνά και τα λαγκάδια της Χαλδίας, της Ματσούκας και των άλλων περιοχών, είναι κάπως "τραβηγμένο". Παρά ταύτα, είναι σίγουρο οτι υπήρξε μύηση και στην περιοχή του Πόντου και μακάρι οι μέλλοντες ερευνητές να ανακαλύψουν τεκμήρια που θα εμπλουτίσουν την ιστορία της πατρίδας μας.

      Διαγραφή